New York Times: “Η Ελλάδα βλέπει άνθηση στην εξόρυξη χρυσού, αλλά με κόστος”

Από antigoldgreece

Της Suzanne Daley στους Νew York Times, 13/1/2013. To άρθρο συνοδεύεται από βίντεο (εδώ) που θα μεταφράσουμε και θα ανεβάσουμε λίαν συντόμως…

ΙΕΡΙΣΣΟΣ, Ελλάδα - Στο δάσος εδώ κοντά, οι μπουλντόζες έχουν ξεκινήσει ήδη την ισοπέδωση εκατοντάδων στρεμμάτων για ένα ανοικτό ορυχείο χρυσού και ένα εργοστάσιο επεξεργασίας, που η Καναδική Eldorado Gold Corporation ελπίζει να ανοίξει μέσα σε δύο χρόνια. Η Eldorado έχει ξανανοίξει κι άλλες μεταλλευτικές δραστηριότητες στην περιοχή, σκάβοντας για χρυσό, χαλκό, ψευδάργυρο και μόλυβδο στους γύρω λόφους.

Για κάποιους από τους κατοίκους, όλη αυτή τη δραστηριότητα, η οποία υπόσχεται ίσως 1.500 θέσεις εργασίας μέχρι το 2015, είναι μια ευλογία που θα μπορούσε να δώσει κάποια ζωή στην υποτονική οικονομία των γύρω χωριών σε αυτή την αγροτική περιοχή στη βορειοανατολική Ελλάδα.

Αλλά για εκατοντάδες άλλους, οι οποίοι έχουν κάνει επανειλημμένες εκδηλώσεις διαμαρτυρίας, η νέα μεταλλευτική δραστηριότητα δεν είναι παρά ένα σύμβολο της προθυμίας της Ελλάδας αυτές τις μέρες να δεχτεί οποιαδήποτε ανάπτυξη, ανεξάρτητα από το περιβαλλοντικό κόστος. Πριν από 10 μόλις χρόνια, όπως επισημαίνουν, το ανώτατο δικαστήριο στην Ελλάδα αποφάνθηκε ότι η περιβαλλοντική ζημία που θα προκαλούσε εδώ η εξόρυξη θα ήταν μεγαλύτερη από το οικονομικό κέρδος.

“Αυτή θα είναι μια επιχείρηση για 10, ίσως και 15 χρόνια, και στη συνέχεια η εταιρεία αυτή απλά θα εξαφανιστεί, αφήνοντας πίσω όλη τη ρύπανση, όπως έκαναν κι όλοι οι άλλοι”, δήλωσε ο Χρήστος Αδαμίδης, ένας ιδιοκτήτης ξενοδοχείου εδώ που φοβάται ότι οι νέες εργασίες εξόρυξης θα καταλήξουν να καταστρέψουν άλλες τοπικές επιχειρήσεις, όπως ο τουρισμός. “Εάν η τιμή του χρυσού πέσει, μπορεί μάλιστα να μην κρατήσει τόσο πολύ. Και στο μεταξύ, η σκόνη που θα δημιουργήσει θα σκοτώνει τα φύλλα. Δεν θα υπάρχουν κατσίκες ή ελιές ή μέλισσες εδώ. “

Οι εντάσεις γύρω από τα νέα αναπτυξιακά σχεδίων γίνονται αισθητές και αλλού στην Ελλάδα, καθώς η χώρα βυθίζεται στον έκτο χρόνο της ύφεσης, πρόθυμη να φέρει επιχειρήσεις που να βγάζουν λεφτά και εξαναγκαζόμενη από τους πιστωτές της για την επιτάχυνση των διαδικασιών έγκρισης. Οι οικολόγοι αντιτίθενται στα σχέδια πώλησης χιλιάδων στρεμμάτων για φωτοβολταϊκά πάρκα και στο να επιτρέψουν έρευνες για πετρέλαιο κοντά σε ευαίσθητα οικοσυστήματα.

“Βλέπουμε νόμους να αλλάζουν, πολιτικές να αλλάζουν”, δήλωσε η Θεοδότα Νάντσου, συντονίστρια πολιτικής στην Αθήνα για το Παγκόσμιο Ταμείο για τη Φύση. “Βλέπουμε τα πράγματα να πηγαίνουν προς τα πίσω, με το πρόσχημα της εξάλειψης των εμποδίων στις επενδύσεις. Αλλά μακροπρόθεσμα, όλα αυτά τα πράγματα θα έχουν βαρύ κόστος. “

Η οργάνωση λέει ότι οι περιβαλλοντικές προδιαγραφές ευρέως αγνοούνται ή μειώνονται, επηρεάζοντας τον αέρα, το νερό και τις χρήσεις της γης, από τη μείωση της υποχρεωτικής αξιολόγησης περιβαλλοντικών επιπτώσεων, σε σχέδια για την αύξηση της χρήσης άνθρακα και την πιθανότητα ότι το 95% του περιβαλλοντικού ταμείου στην Ελλάδα – περισσότερα από 1 δισ. δολάρια που έχει συγκεντρωθεί για έργα όπως η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης και η διατήρηση των περιοχών προστασίας της φύσης – θα απορροφηθεί στο γενικό κρατικό προϋπολογισμό.

Τον Ιούνιο, η οργάνωση εξέδωσε μια έκθεση όπου έλεγε ότι ήταν μάρτυρες μιας “χιονοστιβάδας σοβαρών περιβαλλοντικών απωλειών.” Κάποιες από τις οπισθοδρομήσεις, είπε, ήταν μια προσπάθεια να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της τριάδας των πιστωτών, του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που έχουν κρατήσει την Ελλάδα στη ζωή τα τελευταία χρόνια. Αλλά στον ίδιο βαθμό, οι απώλειες ήταν οφείλονταν σε πρωτοβουλίες προερχόμενες από τα διάφορα υπουργεία.

Κανένα έργο, ωστόσο, δεν φαίνεται να έχει προκάλεσει μεγαλύτερη δημόσια κατακραυγή από την επανέναρξη των εργασιών εξόρυξης στους πλούσιους σε μέταλλα λόφους εδώ, από όπου ο θρύλος λέει ότι ο Μέγας Αλέξανδρος επίσης εξόρυσσε χρυσό. Οι παλαιότερες μεταλλευτικές δραστηριότητες εδώ ήταν επιχειρήσεις της άνθησης και της παρακμής (boom-and-bust), με τις περιουσίες τους να ταλαντεύονται με τις τιμές των μετάλλων, αφήνοντας πίσω τους άσχημους σωρούς από αμμώδη γκρίζα απόβλητα. Σχεδόν όλοι στην περιοχή έχουν ιστορίες για τις απορροές από τις παλιές δραστηριότητες εξόρυξης, οι οποίες κατά καιρούς έβαφαν τη θάλασσα κίτρινη.

Ίσως, όμως, περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, ο θυμός για τα μεταλλεία να είναι μια αντανάκλαση της θεμελιωδους δυσπιστίας που πολλοί Έλληνες νιώθουν για την κυβέρνησή τους: μια πεποίθηση ότι οι περισσότεροι υπάλληλοι είναι απασχολημένοι να πλουτίσουν οι ίδιοι, οι φίλοι τους και οι οικογένειές τους, σε βάρος της χώρας. Ο Nick Malkoutzis, ένας αρθρογράφος για τη συντηρητική εφημερίδα Καθημερινή, έγραψε ότι ήταν δύσκολο να κατηγορήσουμε τους κατοίκους για τη δυσπιστία τους, όταν τόσο συχνά έχει επιτραπεί στις εταιρείες να αγνοήσουν τους κανονισμούς. “Ίσως σε μια άλλη χώρα, οι ντόπιοι θα αισθάνονταν πιο άνετα με το έργο, επειδή η διαδικασία για την ανάθεση δημοσίων συμβάσεων ή περιβαλλοντικών εγκρίσεων είναι διαφανής και αξιόπιστη», έγραψε, προσθέτοντας ότι στην Ελλάδα, δεν συμβαίνει αυτό.

Οι αντιδρώντες διαμαρτύρονται, για παράδειγμα, ότι στη συμφωνία με την Eldorado, η κυβέρνηση απέτυχε να διασφαλίσει ότι η Ελλάδα θα λάμβανε ένα ποσοστό των κερδών, μια κοινή πρακτική σε συμβάσεις μεταλλείων.

Και πιστεύουν ότι η εγγυητική επιστολή των 50 εκατομμύριων ευρώ που πήρε η κυβέρνηση ως εξασφάλιση έναντι πιθανών προβλημάτων, δεν είναι ούτε κατά προσέγγιση επαρκής.

Ένας εκπρόσωπος της Eldorado, ο Κώστας Γεωργαντζής, δήλωσε ότι στην πραγματικότητα η Καναδική μεταλλευτική εταιρεία είχε προσφέρει περισσότερα, αλλά ότι η κυβέρνηση ήθελε μόνο τόσα.

Μέχρι πρόσφατα, οι οικολόγοι είχαν αρχίσει να αισθάνονται αισιόδοξοι για την Ελλάδα. Τα ζητήματα περιβάλλοντος κυριαρχούσαν στην πολιτική ατζέντα μετά την εκλογή του Γιώργου Παπανδρέου στην πρωθυπουργία το 2009. Ίδρυσε ένα Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής και διόρισε στην ηγεσία του μια διακεκριμένη υπέρμαχο του περιβάλλοντος. Μιλούσε με ενθουσιασμό για τον οικο-τουρισμό και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Αλλά, καθως τα οικονομικά προβλήματα της Ελλάδας έπαιρναν διαστάσεις χιονοστοιβάδας, η επικεφαλής του υπουργείου αντικαταστάθηκε από τον πρώην υπουργό Οικονομικών, Γιώργο Παπακωνσταντίνου, ο οποίος τώρα είναι μπλεγμένος σε ένα σκάνδαλο σχετικά με την αφαίρεση μελών της οικογένειας του από μια λίστα Ελλήνων με τραπεζικούς λογαριασμούς στην Ελβετία. Αμέσως μετά το διορισμό του εκδόθηκε η άδεια για τα σχέδια εξόρυξης της Eldorado, αν και είναι ακόμα υπό εξέταση από τα δικαστήρια.

Αξιωματούχοι του Ελληνικού υπουργείου περιβάλλοντος, ανταποκρινόμενοι γραπτώς σε ερωτήσεις, αναγνώρισαν ότι αναμόρφωναν κανονισμούς με στόχο να κάνουν τις «σύγχρονες περιβαλλοντικές πολιτικές” να πάνε χέρι-χέρι με τις πολύ αναγκαίες επενδύσεις. Αλλά είπαν ότι η έκθεση του WWF ήταν “υπερβολικά αρνητική” στα συμπεράσματά της.

Υπερασπίστηκαν την απόφαση για την επαναφορά της εξόρυξης στην περιοχή της Χαλκιδικής, λέγοντας ότι η Βόρεια Ελλάδα αποτελεί μια “πλουτοπαραγωγική δεξαμενή” μετάλλων αξίας άνω των 20 δις ευρώ, με βάση τις τρέχουσες τιμές. Οι αξιωματούχοι είπαν ότι η άδεια εκδόθηκε μετά από οκταετή περίοδο προετοιμασίας, αξιολόγησης και δημόσιας διαβουλεύσης που διασφάλισε ότι η μεταλλευτική δραστηριότητα δεν θα βλάψει το περιβάλλον.

Στην πραγματικότητα, είπαν οι αξιωματούχοι , η νέα δραστηριότητα θα εξασφαλίσει ότι η όξινη απορροή από τις εγκαταλελειμμένες μεταλλευτικές εργασίες θα αποτραπεί και θα εφαρμοστούν σύγχρονες πρακτικές διαχείρισης των αποβλήτων.

Οι υπάλληλοι του υπουργείου δήλωσαν ότι δεν ήταν σε θέση να εξηγήσουν την εγγυητική επιστολή των 50 εκατομμύριων ευρώ, επειδή ο αρμόδιος υπάλληλος βρισκόταν σε διακοπές.

Η Eldorado έχει μεγάλα σχέδια για την περιοχή. Προτίθεται να επενδύσει 1 δις ευρώ σε διάφορες εξορυκτικές εργασίες εκεί, και τα στελέχη της αναμένουν οι εξορυκτικές δραστηριότητες να διαρκέσουν 15 χρόνια ή και περισσότερο.

Αλλά μερικοί από τους αντιδρώντες το αμφισβητούν και αυτό, τονίζοντας ότι αυτή τη στιγμή η τιμή του χρυσού κυμαίνεται γύρω στα 1.700 δολάρια η ουγγιά, κάνοντας ακόμη και τα απορρίμματα που άφησαν πίσω τους οι προηγούμενες προσπάθειες εξόρυξης να είναι πολύτιμα. Η Eldorado ήδη επανεπεξεργάζεται εκείνα τα τέλματα, που ακόμη περιέχουν περίπου 300 γραμμάρια χρυσού ανά τόνο (στην πραγματικότητα είναι 20 γρ/τόνο συμπυκνώματος). Αλλά το νέο επιφανειακό μεταλλείο αναμένεται να παράγει μόνο 100 γραμμάρια ανά τόνο (27 γρ/τόνο συμπυκνώματος). Τι θα συμβεί αν η τιμή του χρυσού πέσει;

Τα στελέχη της Eldorado δήλωσαν ότι οι κάτοικοι δεν χρειάζεται να ανησυχούν, επειδή το ανοιχτό μεταλλείο θα αποφέρει επίσης χαλκό. Αλλά οι χωρικοί δεν είναι τόσο βέβαιοι.

Οι νέες εργασίες εξόρυξης έχουν διαιρέσει την περιοχή, βάζοντας σε ορισμένες περιπτώσεις αδελφό απέναντι σε αδελφό. Τις περισσότερες φορές είναι εκείνοι που ζουν κοντά στη θάλασσα, όπου καταφθάνουν οι τουρίστες το καλοκαίρι, που αντιτίθενται στο σχέδιο. Εκείνοι που ζουν στους λόφους όπου υπάρχουν λίγες δουλειές, γενικά το υποστηρίζουν.

“Αυτές οι θέσεις εργασίας σημαίνουν ότι ο κουρέας και ο γιατρός θα έχουν επίσης δουλειά”, δήλωσε ο Κώστας Καραγιάννης, ο οποίος έχει εργαστεί στον καθαρισμό του δάσους. “Δεν είναι μόνο οι μεταλλωρύχοι που επωφελούνται.”

Αλλά οι αντιδρώντες ανησυχούν για τη σκόνη και η ρύπανση των υπογείων υδάτων. Τον τελευταίο χρόνο, οι αντίθετοι στα έργα, πολλοί από τους οποίους συνταξιούχοι, έχουν πραγματοποιήσει πάνω από μισή ντουζίνα διαδηλώσεις, μερικές από τις οποίες έχουν διαλυθεί από την αστυνομία με την εκτόξευση δακρυγόνων και πλαστικών σφαίρων. Και οι δύο πλευρές κατηγορούν η μια την άλλη. Τα στελέχη του μεταλλείου λένε ότι κάποια φορά, οι κάτοικοι περικύκλωσαν το δημαρχείο και κράτησαν το δήμαρχο φυλακισμένο για οκτώ ώρες.

Αλλά οι κάτοικοι λένε ότι σε μια ιδιαίτερα μεγάλη διαδήλωση στα τέλη του Οκτωβρίου, όταν συνελήφθησαν 21 κάτοικοι, η αστυνομία χρησιμοποίησε βίαιες τακτικές.

Η Ράνια Βερβερίδου, 62 ετών, είπε ότι ένας αστυνομικός την διέταξε να βγει από το αυτοκίνητό της και της είπε να γονατίσει. Τότε, είπε, ο αστυνομικός πάτησε βίαια πάνω στον αστράγαλο της. Κούτσαινε ακόμα, τρεις εβδομάδες αργότερα.

Αλλά είπε ότι πρόκειται να διαδηλώσει ακόμα περισσότερο. Φοβάται ότι η Ελλάδα βρίσκεται στη διαδικασία “πώλησης των πάντων.”

“Δεν μπορούμε να το αφήσουμε αυτό να συμβεί χωρίς να κάνουμε τίποτα», είπε.

Ο Δημήτρης Μπουνιας συνεισέφερε στο ρεπορτάζ.