Τοποθέτηση Διανομαρχιακής Επιτροπής Ροδόπης Έβρου κατά της εξόρυξης και μεταλλουργίας χρυσού στο Δημοτικό Συμβούλιο Κομοτηνής 2-10-2012

Επιχειρείται τα τελευταία χρόνια η αδειοδότηση και λειτουργία βιομηχανικής μονάδας παραγωγής χρυσού στην περιοχή του Περάματος Έβρου με εκχύλιση των πετρωμάτων με κυανιούχα υδατικά διαλύματα (NaCN).

Η παραγωγή χρυσού αποτελεί μια βαριά ενεργοβόρα, υδροβόρα, μεταλλευτική (στο επίπεδο εξόρυξης) και χημική (στο επίπεδο επεξεργασίας) βιομηχανία. Η εν λόγω εταιρεία επιχειρεί να μετατρέψει την περιοχή του λόφου του Περάματος σε χώρο απόθεσης κυανιούχων κυρίως τοξικών αποβλήτων με στόχο την απόληψη ελάχιστων συγκριτικά ποσοτήτων χρυσού (1-3g χρυσού και αργύρου) από ένα τόνο κοιτάσματος. Δεδομένης της αυξητικής τάσης του χρυσού στα χρηματιστήρια (1700 δολάρια ανά ουγγιά) καθίστανται εκμεταλλεύσιμες ακόμη και περιεκτικότητες της τάξης των 0,5g ανά τόνο κοιτάσματος. Η εξέλιξη αυτή καθιστά στόχο πολύ μεγαλύτερες εκτάσεις στην περιοχή για μετατροπή τους σε ορυχεία. Τα οφέλη για την τοπική κοινωνία και την εθνική οικονομία περιορίζονται στις θέσεις εργασίας (όσες σε μια μικρομεσαία επιχείρηση) με μισθούς 500- 800 Ευρώ με ορίζοντα οκταετίας και τη φορολογία των εταιριών. Καθώς το μεταλλείο είναι ιδιωτικό, δεν προβλέπεται καν η καταβολή του πενιχρού  μισθώματος των  Δημοσίων μεταλλείων του 1% της αξίας του παραγόμενου χρυσού. Πρέπει δε να σημειωθεί πως δυστυχώς η χώρα μας συγκαταλέγεται μεταξύ των ελαχίστων χωρών που δεν διαθέτουν νομικά θεσπισμένα μεταλλευτικά δικαιώματα (royalties) επί του εξορυσσόμενου μεταλλεύματος. Με λίγα λόγια, εθνικός πλούτος, όπως είναι τα κοιτάσματα χρυσού και αργύρου, αξίας ορισμένων δισεκατομμυρίων ευρώ, εκχωρούνται για εκμετάλλευση σε ξένες εταιρείες χωρίς να διασφαλίζεται στοιχειωδώς το δημόσιο συμφέρον. Στην ουσία τα κέρδη πάνε στην Eldorado και οι ζημιές στο δημόσιο.

Οι δυσμενείς επιπτώσεις του έργου (διάρκεια έργου τα 8 έτη), αναφέρονται στις παρακάτω συνιστώσες.

 

•         Βίαιη επέμβαση στο περιβάλλον της περιοχής επέμβασης και αποψίλωση του μοναδικού και αυτοφυούς Δάσους Μαύρης πεύκης, το οποίο έχει προταθεί από το Περιφερειακό Συμβούλιο ΑΜΘ να χαρακτηριστεί ως Διατηρητέο Μνημείο της Φύσης.

•         Η απόληψη των 1-3 g χρυσού/ τόνο πετρώματος μεταφράζεται σε μετατροπή 1000 κιλών πετρώματος σε 1000 κιλά αναλώσιμου υλικού που πετιέται στο χώρο απόθεσης τοξικών αποβλήτων.

•         Για κάθε τόνο πετρώματος που εξορύσσεται και οδηγείται για ανάκτηση χρυσού, απαιτούνται 610 g κυανιούχου Νατρίου, με όλους τους κινδύνους για πρόκληση ατυχήματος καθ’ όλη τη διάρκεια ζωής του (lethal dose 0,1-0,05 g για τον άνθρωπο).

•         Σπατάλη νερού και βιοσυσσώρευση βαρέων μετάλλων στα υδατορέματα με  συνεπαγόμενη ρύπανση των επιφανειακών και υπόγειων υδάτων (όξινη απορροή, τοξικές ενώσεις, βαρέα μέταλλα, κυάνιο).

•         Σημαντικές επιπτώσεις στην ποιότητα του αέρα κυρίως λόγω των εκπομπών αιωρουμένων σωματιδίων που περιέχουν βαρέα μέταλλα και τοξικούς ρύπους (Διοξείδιο του άνθρακα, Διοξείδιο του θείου, κυανιόντα κλπ) που προκαλούν σοβαρές βλάβες στην υγεία των εργαζομένων και των κατοίκων του Περάματος, το οποίο απέχει οριακά μόλις 500 μέτρα. Δεν είναι απίθανη η μεταφορά των σωματιδίων και σε αποστάσεις που υπερβαίνουν τα 100 km.

•         Ρύπανση των εδαφών που τα καθιστά ακατάλληλα για την παραγωγή αγροτικών προϊόντων που προορίζονται για διατροφή με συνέπεια απαξίωση της αγροτικής οικονομίας, σε μια περιοχή η οποία είναι κατ’ εξοχήν αγροτική

•         Ρύπανση παράκτιων περιοχών (ήδη από μια προμελέτη του ΙΓΜΕ έχει τεκμηριωθεί ως συνέπεια των απορροών από το  εγκαταλελειμμένο ορυχείο της Κίρκης του Έβρου και της συνακόλουθης ρύπανσης του ποταμού Ειρήνη) με σοβαρές επιπτώσεις στην αλιεία και τον τουρισμό.

•         Καταργείται η φυσική λειτουργία του ρέματος «Σπαλτζάκ» (καταλήγει στο Παλιόρεμα) και μετατρέπεται σε έναν απέραντο χώρο απόθεσης τουλάχιστον έξη εκατομμυρίων κυβικών μέτρων τοξικών κυανιούχων αποβλήτων.

•         Υψηλή η επικινδυνότητα κατάρρευσης των διαδοχικών φραγμάτων συνολικού μήκους 13 km  γύρω από το ρέμα Σπαλτζακ, τα οποία προβλέπεται να κατασκευαστούν επάνω σε ασταθή απόβλητα, είτε από διαρροή, είτε από αστάθμητους παράγοντες. Οι συνέπειες στο οικοσύστημα και τις ανθρώπινες δραστηριότητες- αλιεία, γεωργία, κτηνοτροφία- κρίνονται ως ιδιαίτερα σοβαρές και μη αντιστρεπτές (π.χ. στη Μπαια Μάρε της Ρουμανίας, στη Ντονιάνα της Ισπανίας, στο  Αϊτίκ της Σουηδίας και πέρυσι στην Κιουτάχεια της Τουρκίας).

•         Η τροφοδοσία των χώρων των τελμάτων με άσβεστο πρέπει να είναι συνεχής για τη ρύθμιση της οξύτητας και τον περιορισμό της ρύπανσης (η άσβεστος παράγεται από περιοχές που θα δοθούν δωρεάν στην εταιρεία και θα προκαλέσουν μετατροπή εκατοντάδων στρεμμάτων ασβεστολιθικών πετρωμάτων σε άσβεστο). Μετά το πέρας δε των εξορυκτικών δραστηριοτήτων το κόστος αυτό και η ευθύνη της διαχείρισης των τελμάτων θα επιβαρύνει την τοπική αυτοδιοίκηση.

•         Γειτνίαση με κατοικημένες περιοχές (500 μέτρα από το Πέραμα) με ανεξέλεγκτες και  δραματικές επιπτώσεις για την υγεία των κατοίκων. Τόσο οι εργαζόμενοι όσο και οι κάτοικοι περιοχών με ορυχεία εμφανίζουν υψηλά ποσοστά χρόνιων δηλητηριάσεων και ασθενειών, ο δε μέσος όρος ζωής τους είναι μικρότερος κατά 10-15 χρόνια των υπολοίπων.

•         Μη αναστρέψιμη καταστροφή του περιβάλλοντος (αλλαγή του τοπίου, καταστροφή του Δάσους Μαύρης Πεύκης στα Πετρωτά). Η επιβίωση των δασών σε ακτίνα πολλών χιλιομέτρων γύρω από το όρυγμα θεωρείται το λιγότερο  επισφαλής αν όχι αδύνατη.

•         Υπονόμευση κάθε προοπτικής τουριστικής ανάπτυξης και γενικότερα απαξίωση άλλων πλεονεκτημάτων της περιοχής (αρχαιολογικοί χώροι, σπήλαια, παραδοσιακοί οικισμοί, γεωθερμικά πεδία,  ανάπτυξη συμβατικής και βιολογικής γεωργίας και κτηνοτροφίας, ιχθυοκαλλιέργειες, υδροβιότοποι,  κλπ).

•         Η επανάκαμψη του περιβάλλοντος είναι αδύνατη λόγω των τρομακτικών αλλαγών που υφίστανται το έδαφος, η ατμόσφαιρα και ο υδροφόρος ορίζοντας.

•         Η εφαρμογή των προγραμμάτων εξόρυξης χρυσού των εταιρειών μετατρέπει την ευρύτερη περιοχή (τη ζώνη του επιθερμικού συστήματος Αισύμης – Σαπών – Πετρωτών διαστάσεων 2,5 x 20 km) σε κατ΄ εξοχήν μεταλλευτική οδηγώντας την σε μια μορφή μονοσήμαντης ανάπτυξης με πεπερασμένο χρόνο διάρκειας..

Οι συνέπειες αυτές διογκώνονται αν συνδυασθούν και με μια σειρά άλλων προβλημάτων, που η εμπειρία άλλων περιοχών έχει αναδείξει, όπως:

•         Απαρχαιωμένο και ανεπαρκές νομοθετικό πλαίσιο.

•         Υποτυπώδης ή καθόλου έλεγχος.

•         Κακή διαχείριση των ορυχείων.

•         Κακός σχεδιασμός ή ξαφνικό κλείσιμο ορυχείων.

•         Παράνομη εξόρυξη.

•         Αστάθεια τιμών χρυσού στα χρηματιστήρια.

•         Συνήθης πρακτική η πτώχευση των εταιριών.

•         Ανεπαρκή κρατικά κεφάλαια για αποκαταστάσεις κλειστών ορυχείων.

•         Διαφθορά.

 

Η σύγκριση των ελάχιστων οφελών προς τις σοβαρές και δραματικές επιπτώσεις αποδεικνύει πως η εξόρυξη χρυσού ουδόλως συμμορφώνεται προς τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης. Η συμβολή της στην ανάπτυξη μιας περιοχής και ειδικά της Θράκης, κάθε άλλο παρά θετική μπορεί να είναι, πόσο μάλλον να εμφανίζεται και ως αναπτυξιακή ατμομηχανή της περιοχής.

Η εξόρυξη χρυσού όχι μόνο θα είναι αποτρεπτική για την προσέλκυση οποιασδήποτε φιλικής προς το περιβάλλον αειφόρου δραστηριότητας στην περιοχή, όχι μόνο θα θέσει σε κίνδυνο όποιες υφίστανται σήμερα αλλά δεν είναι απίθανο να προσελκύσει κι άλλες επιβαρυντικές για το περιβάλλον δραστηριότητες και η περιοχή να ακολουθήσει την τύχη των απανταχού του πλανήτη Eldorado.

Καταλήγοντας είμαστε πεπεισμένοι πως η αποτροπή της εξόρυξης αυτής αποτελεί μεγάλης σημασίας πράξη διασφάλισης του περιβάλλοντος, της υγείας των κατοίκων και των υφισταμένων δραστηριοτήτων και διατηρεί τις προϋποθέσεις για τον σχεδιασμό και την εφαρμογή ενός μοντέλου αειφόρου ανάπτυξης που έχει ανάγκη η περιοχή.

Η συντριπτική πλειοψηφία των φορέων της Ροδόπης και του Έβρου (επιστημονικών, κοινωνικών, συνδικαλιστικών κλπ.) καθώς και οι αρχές της τοπικής αυτοδιοίκησης έχουν επανειλημμένα ταχθεί εναντίον της εξόρυξης χρυσού και έχουν εισπράξει ρητές δηλώσεις κυβερνητικών παραγόντων, συμπεριλαμβανομένων των 2 προηγούμενων πρωθυπουργών, πως το έργο δεν πρόκειται να γίνει χωρίς τη συναίνεση της τοπικής κοινωνίας.

 

Η οικονομική βιωσιμότητα μιας δραστηριότητας και η κερδοφορία δεν αποτελούν πλέον τα μόνα και αποκλειστικά κριτήρια αξιολόγησης και κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα θα πρέπει να αξιολογείται και να εξελίσσεται σύμφωνα με τις αρχές της αειφόρου και βιώσιμης ανάπτυξης.

 

Τέλος θα πρέπει να λάβουμε σοβαρά υπόψη τα όσα αναφέρονται στο άρθρο 142 του μεταλλευτικού κώδικα, που ορίζει ότι:

«Μεταλλευτικαί περιοχαί.

1. Έναντι της εκτελέσεως έργων δημοσίας ανάγκης και χρησιμότητας, το δικαίωμα της μεταλλειοκτησίας υποχωρεί, μη δυναμένου του μεταλλειοκτήτου να παρακωλύση την κατασκευήν τοιούτων έργων, έχοντος δε μόνον δικαίωμα αποζημιώσεως κατά το κοινόν δίκαιον.

2. Προκειμένου όμως περί περιοχών αι οποίαι παρουσιάζουν αξιόλογον μεταλλευτικόν ενδιαφέρον ή υφίστανται ή πρόκειται να ιδρυθούν εν αυταίς αξιόλογοι μεταλλευτικαί ή μεταλλουργικαί εγκαταστάσεις, δύναται δια Πρ. Δ/των εκδιδομένων προτάσει του Υπουργού Εθνικής Οικονομίας, να χαρακτηρίζωνται αύται, ως μεταλλευτικαί περιοχαί» και να απαγορεύηται η εντός αυτών ανάπτυξις ετέρων δραστηριοτήτων, εφ’ όσον εκ τούτων παρακωλύεται η άσκησις της μεταλλείας ή αι εργασίαι των μεταλλευτικών ή μεταλλουργικών εγκαταστάσεων, ή, εκ της ασκήσεως της μεταλλείας ή εκ των, κατά τα άνω, εργασιών παρεμποδίζεται η ανάπτυξις των ετέρων δραστηριοτήτων.

Προσέτι δια την άσκησιν της μεταλλείας ή δια την λειτουργίαν των μεταλλευτικών ή μεταλλουργικών εγκαταστάσεων εντός των, κατά τα άνω χαρακτηριζομένων μεταλλευτικών περιοχών, υποχωρούν και έτεροι λόγοι δημοσίου συμφέροντος, εξαιρέσει των αναγομένων εις την ασφάλειαν της χώρας ή εις την ασφάλειαν των κτισμάτων και των εν αυτοίς οικούντων.»

 

Δηλαδή, μετά τον χαρακτηρισμό εκατοντάδων χιλιάδων στρεμμάτων σε Έβρο και Ροδόπη, ως μεταλλευτική περιοχή, κάτι που επιδιώκουν οι εταιρείες με τις αλλεπάλληλες αιτήσεις τους για μεταλλευτική έρευνα, καμιά άλλη επενδυτική-αναπτυξιακή δραστηριότητα δεν θα είναι υλοποιήσιμη λόγω των ανωτέρω περιορισμών!!!.

 

Το τελικό ερώτημα που τίθεται σε όλους μας δεν είναι:

«ναι ή όχι στον χρυσό»

Αλλά:

«ναι ή όχι στην ανάπτυξη του τόπου μας».

Πιστεύουμε πως η επιλογή είναι αυτονόητη και θα πρέπει να μείνουμε όλοι σταθεροί σ’ αυτήν:

ΝΑΙ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ, ΟΧΙ ΣΤΟΝ ΧΡΥΣΟ.