Προτεκτοράτο των χρυσοθήρων η Χαλκιδική

Μαρούλα Πλήκα - ΑΥΓΗ

Στις μικρές τοπικές κοινωνίες των ορεινών και παραθαλάσσιων χωριών -εκεί όπου η καναδική "Ελντοράντο" (σ.σ.: η νέα ιδιοκτήτρια εταιρεία των μεταλλείων) σκοπεύει να επεκτείνει τις δραστηριότητες της “Ελληνικός Χρυσός” καταστρέφοντας χιλιάδες στρέμματα δασικών εκτάσεων για να εξορύξει χρυσό και χαλκό- αδέλφια, φίλοι, συγγενείς έχουν σταματήσει να μιλάνε μεταξύ τους και ο ένας δεν μπορεί να κοιτά στα μάτια τον άλλον. Χωρίστηκαν σε δύο στρατόπεδα και η κοινωνική ειρήνη, η αρμονική συμβίωση πήγαν περίπατο.

Από τη μια πλευρά οι εργαζόμενοι, αλλά και όσοι έχουν λάβει την υπόσχεση ότι θα δουλέψουν στα μεταλλεία, συνεπικουρούμενοι και από τον δήμαρχο Αριστοτέλη, τον γνωστό Χρήστο Πάχτα, φέρονται το τελευταίο διάστημα ως “Ταλιμπάν” της εταιρείας και υπερασπίζονται τα συμφέροντά της στο όνομα των 1.500 θέσεων εργασίας που τάζουν οι επενδυτές.

Το έτερο “στρατόπεδο” συγκροτούν μέλη περιβαλλοντικών οργανώσεων, κάτοικοι που ζουν από τον τουρισμό και τη γη, οι οποίοι αντιδρούν, και δικαίως, αφού, σε περίπτωση που υλοποιηθούν τα σχέδια της εταιρείας, η περιβαλλοντική καταστροφή θα είναι ανεπανόρθωτη και παράλληλα θα αφανιστούν πολλά επαγγέλματα που σχετίζονται με τον τουρισμό, τη γεωργία και την κτηνοτροφία. “Αν γίνει αυτό το τερατούργημα, οι θέσεις εργασίας και τα εισοδήματα που θα χαθούν θα είναι πολλά περισσότερα από αυτά που υπόσχεται η Ελληνικός Χρυσός” τονίζουν.

Αγεφύρωτο χάσμα

Το χάσμα που χωρίζει τα δύο “στρατόπεδα” μοιάζει αγεφύρωτο, ωστόσο οι πιο ψύχραιμοι πιστεύουν ότι μπορεί να βρεθεί η “χρυσή τομή” για να επανέλθει η κοινωνική ειρήνη στην περιοχή της βορειοανατολικής και βόρειας Χαλκιδικής, όπου βρίσκονται τα λεγόμενα Μαντεμοχώρια. Δεν είναι τυχαίο ότι η αρμόδια επιτροπή του ΑΠΘ, το ΤΕΕ/ΤΚΜ και οι δασικές υπηρεσίες χαρακτήρισαν "ελλιπέστατη και χωρίς να διασφαλίζει βασικές προϋποθέσεις" την περιβαλλοντική μελέτη που κατέθεσε η “Ελληνικός Χρυσός” και η οποία εγκρίθηκε μόλις ανέλαβε τα ηνία του κατ’ ευφημισμόν υπουργείου Περιβάλλοντος ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου.

Αντιθέτως η Ντίνα Μπιρπμπίλη την κράτησε στα συρτάρια της, αναγνωρίζοντας εμμέσως ότι οι αντιδράσεις επιστημονικών φορέων, δημόσιων υπηρεσιών και των κατοίκων της περιοχής είναι βάσιμες.

Η γνωμοδότηση του ΤΕΕ

Σύμφωνα με το πόρισμα της ομάδας εργασίας του ΤΕΕ/ΤΚΜ που ασχολήθηκε με τα μεταλλεία και την περιβαλλοντική μελέτη της “Ελληνικός Χρυσός”, για σχεδόν όλες τις δραστηριότητες της επένδυσης, η μελέτη αναφέρεται μόνο σε σχετικές ελαχιστοποιήσεις των επιπτώσεων. Έτσι όλα τα απόβλητα χαρακτηρίζονται χωρίς την απαιτούμενη τεκμηρίωση ως “μη επικίνδυνα”.

Η επιβάρυνση της ατμόσφαιρας από τη σκόνη αξιολογείται ως “αμελητέα”, ενώ υπάρχουν υποβαθμισμένα ως προς το μέγεθος στοιχεία για τα ύψη βροχής και ελάχιστα για τις λιμενικές εγκαταστάσεις. Δεν γίνεται αναφορά στις ποσότητες βαρέων μετάλλων στο υπέδαφος, δεν εξετάζεται το φαινόμενο της όξινης απορροής στο μέλλον, ενώ και σήμερα είναι 300 κ.μ. την ώρα στο Στρατώνι. Δεν αναφέρεται καμία επίπτωση στο υποκείμενο έδαφος και στον υδροφόρο από την πίεση των υπερκείμενων βουνών αποβλήτων.

Δεν εξετάζεται το ενδεχόμενο ενεργοποίησης κάποιου ρήγματος από εκρήξεις, καθιζήσεις λόγω εξόρυξης και άντλησης πολύ μεγάλων ποσοτήτων υπόγειου ύδατος. Ειδικότερα σε ό,τι αφορά τους υδατικούς πόρους εντοπίζεται ο κίνδυνος απρόβλεπτων επιπτώσεων δεδομένου ότι για την ανάγκη εκτέλεσης των μεταλλευτικών εργασιών σε ξηρό περιβάλλον η μελέτη προβλέπει την αποστράγγιση του υπεδάφους υποβαθμίζοντας τη στάθμη του υπόγειου υδροφορέα στην περιοχή της Ολυμπιάδας στα 660 μ. κάτω από τη στάθμη της θάλασσας!

Σοβαρό έλλειμμα υπάρχει και στις μελέτες ασφαλείας για αντιμετώπιση σεισμών, πλημμυρών και βιομηχανικών ατυχημάτων μεγάλης έκτασης (οδηγία Seveso). Τέλος το μοντέλο ανάπτυξης που προδιαγράφεται ακυρώνει οποιαδήποτε δυνατότητα συνύπαρξης με άλλες αναπτυξιακές δραστηριότητες που χαρακτηρίζουν την περιοχή.

Στο πόρισμα του ΤΕΕ/ΤΚΜ προτείνεται να μην εγκριθεί η περιβαλλοντική μελέτη για την αδειοδότηση της επένδυσης.

“Δεν θα υποχωρήσουμε”

Ο Τόλης Παπαγεωργίου, πολιτικός μηχανικός και “ακτιβιστής του περιβάλλοντος”, όπως τον αποκαλούν πολλοί, γνωρίζει το θέμα των μεταλλείων της Κασσάνδρας όσο λίγοι. Όπως τονίζει, για να επανέλθει η κοινωνική ειρήνη θα πρέπει να μπει φρένο “στην επένδυση που σχεδιάζει ο Μπόμπολας στην περιοχή μας” και ξεκαθαρίζει: “Είμαστε υπέρ της εργασίας των εργαζομένων στη συγκεκριμένη μεταλλευτική δραστηριότητα που υπάρχει επί αιώνες, που είναι η παραγωγή μεικτών θειούχων βασικών μετάλλων, ψευδαργύρου, τσίγκου και αργύρου. Στην υπάρχουσα δραστηριότητα, εκτός ελαχίστων, όλοι λέμε 'ναι'. Τη στηρίξαμε και τη στηρίζουμε μέχρι σήμερα. Οι κινητοποιήσεις μας δεν έχουν καμία σχέση με τους σημερινούς εργαζόμενους”.

Εξηγεί ότι ο κόσμος των χωριών της βόρειας και βορειοανατολικής Χαλκιδικής αντιδρά μαζικά στο να γίνει ο Κάκκαβος ένα ανοικτό όρυγμα και να λειτουργήσει στο Στρατώνι μια τερατώδης μεταλλουργία χρυσού - χαλκού και να γίνει βιομηχανικό λιμάνι για να μεταφέρονται τα εξορυγμένα ορυκτά. “Αν λοιπόν θέλει το κράτος να κάνει τον τόπο μας μια βιομηχανική περιοχή, εμείς δεν το θέλουμε” τονίζει.

Ο Χαλκός και οι Σκουριές

Ειδικά για την περιοχή Σκουριές στη Μεγάλη Παναγιά, που πριν από λίγες ημέρες έγινε πεδίο “μάχης” μεταξύ κατοίκων και εργαζομένων, εξηγεί ότι εκεί σχεδιάζεται να γίνει ένα τεράστιο “πλυντήριο” για την επεξεργασία του χαλκού. “Ο χαλκός χρειάζεται τεράστιες ποσότητες νερού για να τον συμπυκνώσεις”. Υπολογίζεται ότι απαιτείται ένα κυβικό νερού ανά τόνο εξωρυσσομένου μεταλλεύματος. "Όταν θα έχουμε την ημέρα 25.000 τόνους εξωρυσσομένου μεταλλεύματος, θα χρειαζόμαστε αντίστοιχα και 25.000 τόνους νερού. Αυτό σημαίνει ότι σε καθημερινό επίπεδο θα ξοδεύεται διπλάσια ποσότητα νερού από αυτήν που χρειάζεται η Χαλκιδική την καλοκαιρινή περίοδο! Αυτό το νερό δεν υπάρχει πουθενά...” τονίζει.

Αξίζει δε να σημειωθεί ότι ήδη η κυβέρνηση Γ. Παπανδρέου φρόντισε να ανοίξει τον δρόμο για υδρευτικά έργα που θα γίνουν στην ευρύτερη περιοχή, δημοσία δαπάνη, για να εξυπηρετήσουν την επένδυση. Για την περιοχή της Ολυμπιάδας, όπου τη δεκαετία του ’90 οι κάτοικοι με τη σθεναρή τους στάση απέτρεψαν τη λειτουργία εργοστασίου εξόρυξης χρυσού από την τότε κάτοχο των μεταλλείων Κασσάνδρας, την επίσης καναδική “TVX Hellas”, και η περιοχή επί χρόνια βρισκόταν σε κοινωνική αναταραχή για τους ίδιους λόγους που βρίσκεται και σήμερα, τα σχέδια της σημερινής ιδιοκτήτριας “Ελντοράντο” είναι πολύ χειρότερα.

Τη δεκαετία του ’90 προβλεπόταν εξόρυξη μεταλλεύματος 11 εκατ. τόνων, ενώ σήμερα προβλέπεται εξόρυξη 300 εκατ. τόνων και προοπτικά ενός τρισεκατομμυρίου τόνων!

Δέλεαρ οι θέσεις εργασίας

Ο αντίλογος στα παραπάνω επιχειρήματα έρχεται από την πλευρά των εργαζόμενων στην “Ελληνικός Χρυσός” και από τον κόσμο που προσδοκά να βγει από την ανεργία, η οποία στη Χαλκιδική ξεπερνά το 20%. Επιμένουν ότι ο ευλογημένος τόπος εκεί στον Δήμο Αριστοτέλη τούς χωρά όλους και μπορεί να αντέξει και βιομηχανική δραστηριότητα.

“Εμείς θέλουμε να απεγκλωβιστούμε, να ηρεμήσει η κατάσταση όσο το δυνατόν πιο γρήγορα και μέσα από διάλογο να προσπαθήσουμε να δώσουμε λύση στα προβλήματα τα οποία απασχολούν αυτή τη στιγμή την κοινωνία. Πρέπει όσοι μπορούν να βοηθήσουν με καλή διάθεση να το κάνουν ώστε να λυθούν τα προβλήματα μέσα από έναν υγιή διάλογο” δήλωσε στην "Αυγή" ο πρόεδρος της δημοτικής κοινότητας Στρατωνίου και εργαζόμενος στην “Ελληνικός Χρυσός” Νίκος Ζαγοράκης.

"Δεν βοηθά το ψυχροπολεμικό κλίμα"

Υποστηρίζει ότι το τελευταίο διάστημα έγιναν λάθη και ακρότητες και από τις δύο πλευρές και τονίζει ότι δεν πρέπει να επαναληφθούν από κανέναν και για κανέναν λόγο. “Όπως όλος ο κόσμος είχε ευαισθησία για το περιβάλλον, το ίδιο ισχύει και για μας τους εργαζόμενους” υποστηρίζει, ενώ παραδέχεται ότι “όποιες βιομηχανικές εργασίες γίνονται, από την πιο απλή έως την πιο σύνθετη, αφήνουν και κάποια κατάλοιπα στο φυσικό περιβάλλον. Εμείς θέλουμε μέσα από ασφαλείς μεθόδους να προχωρήσουμε”.

Θεωρεί ότι υπάρχει μέχρι και σήμερα μεγάλη παραπληροφόρηση για το τι πρόκειται να γίνει στις Σκουριές και συνολικά στα Μαντεμοχώρια. “Αυτή η περιοχή, που συνδυάζει τα πάντα, πρέπει να μπορεί να εκμεταλλευτεί τον πλούτο της, είτε αυτός προέρχεται από τον τουρισμό είτε προέρχεται από τη μεταλλουργία είτε από τα λατομεία, μέσα από μια ορθολογική χρήση. Εάν αυτά τα κατορθώσουμε και μπορέσουμε να συνεννοηθούμε μεταξύ μας, θα χτίσουμε ένα καλύτερο αύριο” συμπληρώνει, ενώ αναφορικά με τις επιπτώσεις που θα επιφέρει η επένδυση στο περιβάλλον εκτιμά ότι “εάν βάλουμε σοβαρές ασφαλιστικές δικλίδες, νομίζω ότι μπορούμε να προλάβουμε πολλά πράγματα. Όλα αυτά όμως δεν μπορούν να γίνουν στήνοντας πολεμική ατμόσφαιρα”.

“Αυτό που χρειάζεται και πρέπει να κάνουμε όλοι μας είναι να συμβάλουμε θετικά στο να δοθεί μια ειρηνική λύση. Η δημιουργία ψυχροπολεμικού κλίματος μόνο ζημιά κάνει στην περιοχή. Αυτό που θέλουμε ως εργαζόμενοι είναι να μπορούμε να κοιταζόμαστε στα μάτια όλοι μαζί, είμαστε αδέρφια, είμαστε ξαδέρφια, είμαστε φίλοι, συγγενείς. Δεν βοηθάει κανέναν η ατμόσφαιρα που επικρατεί. Σωστή ενημέρωση και να προχωρήσουμε μπροστά” επιμένει.

Ψηφίζουν αειφόρο ανάπτυξη

Οι κάτοικοι της βόρειας και βορειοανατολικής Χαλκιδικής επιμένουν ότι χρειάζεται άλλο μοντέλο ανάπτυξης, που να στηρίζεται στα αειφόρα χαρακτηριστικά της περιοχής τους. Τονίζουν ότι οι θέσεις εργασίας που τάζουν οι Καναδοί επενδυτές και οι ντόπιοι συνεργάτες τους “δεν αξίζουν μία” μπροστά στην καταστροφή που θα προκαλέσει η τερατώδης επένδυση που σχεδιάζεται.

“Δεν θυσιάζουμε το μέλλον του τόπου και των νέων ανθρώπων ούτε για 15.000 θέσεις εργασίας. Η μεταλλουργία δεν είναι αειφόρος δραστηριότητα. Θα τελειώσει σε 10 έως 15 χρόνια και μετά τι...” τονίζουν. Επισημαίνουν, επίσης, ότι, εάν λειτουργήσει η επένδυση των μεταλλείων, θα καταστραφεί ο τουριστικός κλάδος, που είναι η βασική πηγή εσόδων για δεκάδες χιλιάδες νοικοκυριά.

“Θεωρείται ότι θα έρθει κάποιος τουρίστας στη Χαλκιδική όταν στο Στρατώνι θα δουλεύει μια χημική βιομηχανία τεραστίων διαστάσεων, με καμινάδες, με πύργους ψύξεως και βιομηχανικό λιμάνι; Γιατί να επιλέξει οποιοσδήποτε, Έλληνας ή ξένος, να περάσει τις διακοπές του σε μια περιοχή όπου θα δουλεύουν ανοικτές εξορύξεις, που σημαίνει εκρήξεις με αέρια κάθε μέρα σε τεράστιες ποσότητες, όπου θα κυκλοφορούν τα θηριώδη οχήματα των μεταλλείων μεταφέροντας τα συμπυκνώματα και τα μεταλλεύματα; Όταν αυτές οι 'ιστορίες' ξεκινήσουν, ξεχάστε την τουριστική Χαλκιδική, διότι θα αποκτήσει το όνομα της βιομηχανικής περιοχής μεταλλείων” υποστηρίζουν.