Λαθρο-Μεταλλεία Χρυσού Χαλκιδικής: Θέμα πολιτικό και υπαρξιακό, μα προπαντός σκάνδαλο εγκληματικό. (Μέρος όγδοο)

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Χαρακτηριστικές περιπτώσεις από τους ανυπόστατους, ψευδείς και «ήξεις αφήξεις» ισχυρισμούς της εταιρείας στη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων.  Αναλύεται η πρώτη περίπτωση «Αποστράγγιση Ορεινών Όγκων και Λειψυδρία».  Αντίστοιχα ισχύουν και για τις υπόλοιπες περιπτώσεις. 

v  Αποστράγγιση Ορεινών Όγκων και Λειψυδρία

Το νερό αποτελεί σήμερα πραγματικό θησαυρό για τις «τυχερές» περιοχές που το έχουν σε επάρκεια.  Εκτός από πηγή ζωής και βιοπορισμού αποτελεί τον πιο βασικό δείκτη ανθρώπινης ευημερίας.  Δυστυχία είναι σήμερα να μην έχεις νερό να πιείς.  Η Χαλκιδική είναι μια περιοχή που συνολικά βρίσκεται στα αρνητικά του ισοζυγίου υδατικών πόρων.  Το θετικό ισοζύγιο της βόρειας Χαλκιδικής είναι ο σημαντικότερος λόγος που κρατάει ζωντανή τη βαριά βιομηχανία της -τον τουρισμό- αλλά και την αγροτοκτηνοτροφία και η υπόλοιπη Χαλκιδική.  Η Β-ΒΑ Χαλκιδική είναι ο βασικός υδροδότης της κεντρικής και μέρους της νότιας Χαλκιδικής.  Η κατάσταση αυτή αναμένεται να αλλάξει ραγδαία με την υλοποίηση των σχεδιαζόμενων νέων μεταλλευτικών δραστηριοτήτων.  Οι λόγοι είναι απλοί και είναι οι εξής:  α) Για να γίνει απόληψη των χρυσοφόρων κοιτασμάτων, τα βουνά που θα ξεκοιλιαστούν πρέπει να έχουν προηγουμένως αποσταγγιστεί από κάθε ίχνος νερού.  Με το δεδομένο ότι η χρυσοφορία είναι ψηγματική (περιεκτικότητα χρυσού μικρότερη από 1 γραμμάριο ανά τόνο εξορυσόμενου υλικού) οι όγκοι των βουνών που θα φύγουν από το χάρτη θα είναι τεράστιοι.  β) Η υδρομεταλλουργία που θα εφαρμοστεί για εμπλουτισμό των εξορυγμένων υλικών σε χρυσό είναι διαδικασία άκρως υδροβόρα.  Για τις Σκουριές θα καταναλώνονται ποσότητες νερού όση η ετήσια κατανάλωση νερού (ύδρευσης-άρδευσης) όλης της Χαλκιδικής.  Το νερό  που θα απομένει θα είναι ένα μικρό κλάσμα του συνολικά διαθέσιμου και στην πλειονότητά του ακατάλληλο για άλλες χρήσεις, παρόλα αυτά η εταιρεία ισχυρίζεται ότι θα το επανεισπιέζει στον αρχικό υδροφορέα (αν και κατά πάσα πιθανότητα ρυπασμένο).  γ) Το όρος Κάκαβος όπου ανήκουν οι Σκουριές είναι υδροδότης όλης της προ του Άθω περιοχής, της περιοχής της Μεγάλης Παναγιάς και εν μέρει του ποταμού Χαβρία που υδροδοτεί/αρδεύει την κεντρική Χαλκιδική.  δ) Για να επιτευχθεί η αποστράγγιση του βουνού θα λειτουργήσουν περιμετρικά εννέα αποστραγγιστικές γεωτρήσεις σε βάθος 140 μέτρα κάτω από το επίπεδο της θάλασσας.  

Αυτά λοιπόν είναι τα δεδομένα που δεν τα αρνείται κανείς -ούτε η ίδια η εταιρεία.  Αυτά τα δεδομένα χρησιμοποιήθηκαν και από την εταιρεία και από την ανεξάρτητη επιστήμη για να καταλήξει ο καθένας όμως σε αντιδιαμετρικά συμπεράσματα όσον αφορά στις επιπτώσεις. 

Εταιρεία:  «Θα υπάρξει κάποια πρόσκαιρη μείωση των υδατικών αποθεμάτων αλλά τελικά η κατάσταση θα επανέλθει κοντά στην αρχική». 

Επιστήμη:  «Η ταπείνωση του υδροφορέα θα είναι μόνιμη και κατά περίπου 600 μέτρα.  Πρακτικά αυτό σημαίνει λειψυδρία και εξαφάνιση όλων των επιφανειακών πηγών νερού.  Κινδυνεύει να ακυρωθεί η χρησιμότητα του φράγματος του Χαβρία (και λόγω της ρύπανσης των υδάτων).  Θα αρχίσει διαδικασία ερημοποίησης σε συνάρτηση και με την καταστροφή των δασών». 

Κάποιος όμως πρέπει να έχει δίκαιο.  Το δίκαιο απονεμήθηκε, ελέω Υ.ΠΕ.Κ.Α., στην εταιρεία με το αιτιολογικό «η εταιρεία έχει πάντα δίκαιο, ακόμα κι όταν λέει ψέματα».  Προσοχή τώρα στην απάτη της τήρησης των όρων που έστησαν εταιρεία-υπουργείο.  Θάρθει η στιγμή που ούτως ή άλλως θα κληθεί για έλεγχο η «Επιτροπή Παρακολούθησης Περιβαλλοντικών Όρων» και θα προχωρήσει σε αυτοψία (πιθανά με τυμπανοκρουσίες από εταιρεία, δήμο, υπουργείο ακόμα και με την παρουσία μιας ολόκληρης κουστωδίας από Μπομπολο-μίντια και παρατρεχάμενους κλακαδόρους).  Και ακόλουθα η «Επιτροπή» θα συντάξει το βαρυσήμαντο πόρισμα ότι:  «δεν συντρέχει κανένας λόγος ανησυχίας για την παρατηρούμενη μειωμένη υδροφορία της περιοχής γιατί αυτή είναι πρόσκαιρη και αναμενόμενη σύμφωνα με τους όρους της υπογραφείσας ΑΕΠΟ.  Η εταιρεία τηρεί απαρέγκλιτα όλους τους τεθέντες όρους αφού η χρήση νερού για την υδρομεταλλουργία δεν υπερβαίνει την ποσότητα που έχει καθοριστεί, όλο το περισσεύον νερό επανεισπιέζεται κανονικά και οι αποστραγγιστικές γεωτρήσεις είναι στον αριθμό και στο βάθος άντλησης σύμφωνες με τις προδιαγραφές».  Και θα περνάει ο καιρός και όλο θα γίνονται έλεγχοι και πάντα η εταιρεία θα είναι σύννομη με τους «όρους», και όλο τα νερά της περιοχής θα λιγοστεύουν και θα εξαφανίζονται.  Μέχρι που θάρθει η ώρα όπου η περιοχή μόνιμα δεν θα έχει πλέον νερά, όσα νερά έχουν απομείνει θα είναι ρυπασμένα, η εταιρεία (αν δεν την έχει ήδη κοπανήσει)  θα νίπτει τας χείρας της, οι αρμόδιοι θα σφυρίζουν αδιάφορα, η «Επιτροπή» θάχει κάνει άψογα τη δουλειά της...και οι κάτοικοι θα γλύφουν τις πληγές και θα ψάχνουν αλλού για νερό ή για φευγιό.  Τελικά ούτε γάτα..αλλά μεγάλη ζημιά.  Και οι «όροι» της προστασίας του περιβάλλοντος τηρήθηκαν και η καταστροφή του περιβάλλοντος έγινε.  Αυτό θα πει να είσαι επαγγελματίας παραχαράκτης και να βάζεις όρους καταστροφής για....να σώσεις το περιβάλλον. 

v  Αρχέγονο Δάσος και Βιοποικιλότητα

Η έκταση της καταστροφής δεν θα είναι περιορισμένη μόνο λόγω της αποψίλωσης όπως διατείνεται η εταιρεία αλλά εκτεταμένη λόγω της γενικότερης ρύπανσης και αφυδάτωσης της περιοχής.  Το αρχέγονο δάσος δεν πρόκειται να ξαναγίνει ποτέ με τεχνητή φυτική γη όπως διατείνεται η εταιρεία.  Θα χαθεί δια παντός ένας τεράστιος πνεύμονας οξυγόνου και ένα τοπίο μέγιστου φυσικού κάλους.  Σπάνια είδη πανίδας και χλωρίδας θα εκλείψουν δια παντός. 

v  Λιθογόμωση, Όξινη Απορροή και Τοξικά Μέταλλα - Ρύπανση Υδάτων και Θαλασσών

Το γεωλογικό υπόβαθρο της περιοχής δικαιολογεί τη δημιουργία όξινων απορροών (δηλαδή απορροών θειικού οξέος) και άρα και απορροών βαρέων και τοξικών μετάλλων που διαλύονται από το οξύ, ακόμα και μετά τη «σφράγιση» των ορυγμάτων με λιθογόμωση (μίγμα εξορυγμένων υλικών-αποβλήτων-ολίγου τσιμέντου).  Η εταιρεία ισχυρίζεται το αντίθετο.  Το αποτέλεσμα θα είναι η ανεξέλεγκτη στο μέλλον ρύπανση υδάτων και θαλασσών από θειικό οξύ και τοξικά μέταλλα με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την υγεία, τις δραστηριότητες και την ίδια τη ζωή στην περιοχή. 

v  Ρύπανση Αέρα και Εδαφών από Αέρια, Σωματίδια και Όξινη Βροχή

Οι εκπομπές σκόνης (από ανατινάξεις, οχήματα, άλλες δραστηριότητες) θα είναι συγκρίσιμες με αυτές των μεγάλων λιγνιτικών πεδίων.  Η σκόνη και τα σωματίδια δεν θα είναι καθόλου αθώα, ούτε οι εκπομπές θα βρίσκονται κάτω από τα όρια επικινδυνότητας, ούτε η έκταση της προσβολής θα είναι περιορισμένη, όπως ισχυρίζεται η εταιρεία.  Ο ιπτάμενος αυτός κίνδυνος θα περιέχει βαρέα τοξικά μέταλλα (κυρίως αρσενικό και κάδμιο, αλλά και αντιμόνιο, βάριο, χρώμιο, νικέλιο, μόλυβδο κλπ) από την αναμόχλευση και λειοτρίβηση του γεωλογικού υποβάθρου της περιοχής -και η ρύπανση του εδάφους θα συνεχίζει για δεκαετίες μετά τη διακοπή λειτουργίας του μεταλλείου.  Το αέριο διοξείδιο του θείου από την καμινάδα διασποράς της μονάδας παραγωγής θειικού οξέος (αέριο αναπνευστικών προβλημάτων και όξινης βροχής) θα είναι κατά αρκετές τάξεις μεγέθους περισσότερο από ό,τι ισχυρίζεται η εταιρεία στη ΜΠΕ και έγινε αποδεκτό από το υπουργείο. 

v  Χρήση Φονικού Κυανίου

Η εταιρεία προσπαθεί επιμελώς να κρύψει ότι και σήμερα χρησιμοποιείται το φονικό κυάνιο για τον εμπλουτισμό στον Μαντέμ Λάκο και ότι θα συνεχίσουν να χρησιμοποιούνται μερικές εκατοντάδες τόνοι κυανιούχου νατρίου ετησίως και στο μέλλον.  Όταν η εταιρεία ισχυρίζεται ότι η νέες δραστηριότητες θα είναι χωρίς κυάνιο εννοεί χωρίς επιπρόσθετο κυάνιο στη μεταλλουργική μονάδα απόληψης του χρυσού και όχι στις υπόλοιπες διεργασίες εμπλουτισμού.  Η φύση των χρυσοφόρων συμπυκνωμάτων (δυσκατέργαστα), η εξόρυξη (αυθαίρετα) σε άκρως ψηγματική χρυσοφορία και σε άλλα κοιτάσματα πλην των Σκουριών, και η υιοθέτηση μιας μεθόδου (γνωστή σαν μέθοδος ακαριαίας τήξης) που δεν έχει εφαρμοστεί πουθενά στον κόσμο για απόληψη χρυσού, δεν αφήνει πολλά περιθώρια για την αποφυγή της χρήσης επιπλέον κυανίου.  Το θέμα της χρήσης κυανίου είναι ένα επικοινωνιακό παιγνίδι εντυπώσεων από την εταιρεία και το υπουργείο για να καθησυχάσουν την κοινή γνώμη παρά για να παραιτηθούν από «...τον πιο ασφαλέστερο και πιο φιλικό στο περιβάλλον τρόπο επεξεργασίας σε βιομηχανική κλίμακα σήμερα, δηλαδή με κυανιούχα διαλύματα...» όπως αναφέρει πρόσφατα η Ευρωπαϊκή Ένωση Μεταλλουργικών Επιχειρήσεων (Euromine). 

v  Τοξικά Απόβλητα

Τα τοξικά απόβλητα θα είναι παρόντα σε όλη την περιοχή.  Στις Σκουριές στα ρέματα Καρατζάς και Λοτσάνικο όπου για τον εμπλουτισμό θα χρησιμοποιούνται εκατοντάδες τόνοι της τοξικής νατριούχου ισοπροπυλικής ξανθάτης (SIMPX).  Στο Μαντέμ Λάκο στο χώρο απόθεσης τελμάτων «Κοκκινόλακας» που έχει και το μεγαλύτερο ενδιαφέρον επειδή εκεί θα απορριφθούν 450.000  τόνοι αρσενικούχων μαζί με τουλάχιστον 2 τόνους κυανιούχων αποβλήτων.  Οι ενστάσεις της ανεξάρτητης επιστήμης εστιάζονται σε τρία θέματα.  -Στη ασφάλεια των αποθέσεων υπό την επίδραση ακραίων φυσικών φαινομένων (κυρίως πλημμυρικών) λόγω πλημμελούς θωράκισης (τότε θα είναι η ώρα του ‘’ουαί και αλίμονο’’), -Στη στεγανότητα του τέλματος «Κοκκινόλακας» και -Στη σταθερότητα των αρσενικούχων ενώσεων κάτω από τις συγκεκριμένες συνθήκες αποθήκευσης.  Για το τελευταίο είναι αξιοσημείωτο πως η σταθερότητα του αρσενικού (σκοροδίτης) σχεδιάστηκε μόνο «επί χάρτου» και παρ’ όλα αυτά πρόκειται να εφαρμοστεί στην πράξη χωρίς ούτε καν πιλοτική διακρίβωση. 

v  Αστοχίες και Ακραία Φαινόμενα - Βιομηχανικά Ατυχήματα Μεγάλης Έκτασης

Σε όλη τη ΜΠΕ είναι διάχυτη η επιθυμία της εταιρείας να υποβαθμίσει και να αποκρύψει το θέμα.  Έφτασε στο σημείο να αναφέρει ατυχήματα μόνο από άσχετες δραστηριότητες (π.χ. πετρελαιοειδή) και όχι από μεταλλευτικές και ιδιαίτερα εξόρυξης χρυσού που είναι τα πιο συχνά και συνάμα τα πιο επικίνδυνα ατυχήματα επειδή σχετίζονται με διαρροή τοξικών ουσιών στο περιβάλλον.  Το γεγονός ότι η περιοχή έχει κατ’ επανάληψη πλημμυρικά και σεισμικά φαινόμενα (όλη η δραστηριότητα κάθεται ιππαστί σε σεισμικό ρήγμα) πάρθηκε υπ’ όψη σαν να επρόκειτο να στηθεί στην περιοχή μια βιοτεχνία και όχι μονάδα παραγωγής και αποθήκευσης θειικού οξέος.  Η δημιουργία τεράστιων τελμάτων επικίνδυνων αποβλήτων με φράγματα ύψους δεκάδων μέτρων μέσα σε κοίτες ποταμών και ρέματα αντιμετωπίστηκε σαν να επρόκειτο για τη διάνοιξη ενός δασικού δρόμου.  Αυτό έγινε προφανώς για να καθησυχάσουν τους κατοίκους και για να αποφύγουν την ανάληψη ευθυνών και περισσότερων (και πιο δαπανηρών) μέτρων ασφαλείας, και με το δεδομένο ότι τα απόβλητα θα παραμείνουν εσαεί ακόμα και μετά την -για οποιοδήποτε λόγο- αποχώρηση της εταιρείας. 

v  Αυθαιρεσίες στα όρια Εκσκαφής στις Σκουριές και Επέκταση σε Άλλους Μεγαλύτερους Στόχους

Αν και η ΑΕΠΟ(Κ) δόθηκε για το συγκεκριμένο έργο και για συγκεκριμένες δραστηριότητες, η σκόπιμη και προσυνενοημένη ασάφεια (που στηρίχτηκε στις παλιές μειωμένες τιμές του χρυσού) ανοίγει το δρόμο για αυθαίρετες εκσκαφές και μάλιστα χωρίς νέους περιβαλλοντικούς όρους αλλά μόνο με...γνωστοποίηση.  «Πήραμε άδεια για όλη τη μεταλλευτική περιοχή» δηλώνει κομπορρήμων η εταιρεία που, το πόσα βουνά θα εξαφανίσει, το πόσα νερά θα στερέψει και το με πόσα απόβλητα θα γεμίσει το δάσος το εναποθέτει στην αυξημένη τιμή του χρυσού που καθορίζει σαν κοίτασμα ακόμα και τα εκατομμυριοστά χρυσού.  Οι νέοι στόχοι μετά τις Σκουριές:  Τσικάρα, Φισώκα, Πιάβιτσα είναι 100 φορές μεγαλύτεροι και οι χρυσοθήρες τους θεωρούν εύκολη λεία χωρίς τα -κατ’ αυτούς- «γραφειοκρατικά προσκόμματα» γιατί έτσι τους άφησαν να καταλάβουν οι πολιτικοί τους φίλοι. 

v  Επεξεργασία Κυανιούχων Συμπυκνωμάτων από Άλλες Περιοχές της Ελλάδας και του Κόσμου

Πρόκειται για το πιο κρυφό χαρτί της ΜΠΕ και της ΑΕΠΟ(Κ).  Η εξωφρενικά ρυπογόνος μονάδα μεταλλουργίας στο Μαντέμ Λάκο φυσικά και δεν γίνεται για να επεξεργάζεται μόνο τα συμπυκνώματα των Σκουριών και των άλλων στόχων της Χαλκιδικής όπως προσπαθεί να εμφανίσει η εταιρεία.  Η δυναμικότητά της και το γεγονός ότι δεν προβλέπεται αποσυναρμολόγησή της μετά το πέρας των άλλων δραστηριοτήτων καταμαρτυρούν το γεγονός ότι θα είναι τουλάχιστον «η μεταλλουργία των Βαλκανίων» που θα επεξεργάζεται τα κυανιούχα συμπυκνώματα από μεταλλεία χρυσού στην υπόλοιπη Ελλάδα, τα Βαλκάνια και ίσως και άλλες περιοχές του κόσμου.  ΌΛΑ τα ΤΟΞΙΚΆ απόβλητα από αυτή την επεξεργασία θα παραμένουν στη Χαλκιδική εφ’ όρου ζωής. 

v  Επιπτώσεις στην Υγεία

Για το θέμα αυτό η εταιρεία κατάπιε τη γλώσσα της στη ΜΠΕ και το υπουργείο τη δική του στην ΑΕΠΟ(Κ).  Ή το θεωρούν ως θέμα ήσσονος σημασίας, ή η σιωπή για αυτούς είναι χρυσός, ή θεωρούν τις επιπτώσεις στην υγεία ως «αναγκαίες παράπλευρες απώλειες για την ανάπτυξη της περιοχής», ή και τα τρία μαζί.  Πάντως οι πραγματικές συνθήκες ανάπτυξης της δραστηριότητας (και όχι οι εξιδανικευμένες και ψευδείς που παρουσιάζονται από την εταιρεία) ομοιάζουν με τις συνθήκες που επικρατούν σε άλλες περιοχές του κόσμου με αντίστοιχες δραστηριότητες και όπου η μακρόχρονη διεθνής επιδημιολογική έρευνα τεκμηριώνει ότι ο ανθρώπινος πληθυσμός εκτίθεται σε ποικίλους παράγοντες κινδύνου οι οποίοι συσχετίζονται με αυξημένη νοσηρότητα και θνησιμότητα.  Οι παράγοντες κινδύνου αναφέρθηκαν ήδη ξεχωριστά στα προηγούμενα.  Οι πρώτοι που νοσούν είναι οι εργαζόμενοι που αν και νέοι και υγιείς έχουν την μεγαλύτερη έκθεση σε ποσότητα και συχνότητα.  Οι εργαζόμενοι στα μεταλλεία χρυσού έχουν μικρότερο προσδόκιμο επιβίωσης και εμφανίζουν συχνότερα από το γενικό πληθυσμό καρκίνο της τραχείας και των βρόγχων, του πνεύμονος, του στομάχου και του ήπατος. 

v  «Εκβιομηχάνιση» και Υπόλοιπες Δραστηριότητες

Η ΜΠΕ αναφέρεται στο θέμα λακωνικά:  «η περιοχή θα μετεξελιχτεί από αγροτοκτηνοτροφική σε βιομηχανική»  προσπερνώντας έτσι αβλεπί μερικές κρυφές αλλά πολύ σκληρές αλήθειες για αυτή την «εκβιομηχάνιση».  Η εταιρεία χρυσού και οι περί αυτήν δορυφόροι παρουσιάζουν την εκβιομηχάνισή τους σαν τον από μηχανής θεό που θα δόσει τέλος στην ανεργία και στην ανέχεια της περιοχής.  Με την απύθμενη έφεση που τους διακατέχει για ψεύδος, χρησιμοποιούν τον πραγματικά δελεαστικό όρο εκβιομηχάνιση (μόνο αφελείς θα απέρριπταν a priori την εκβιομηχάνιση) για να καλύψουν την μόνιμη υπο-ανάπτυξη και την οριστική απο-βιομηχάνιση της περιοχής στο όνομα του τεράστιου (αθέμιτου) κέρδους τους που σκιάζει καθε τι άλλο.  Γιατί άραγε δεν είναι εκβιομηχάνιση η σύγχρονη τουριστική μονάδα, η καλλιέργεια και επεξεργασία/τυποποίηση, η σύγχρονη κτηνοτροφική/μελισσοκομική μονάδα και η επεξεργασία των προϊόντων, η αξιοποίηση των προϊόντων του δάσους κλπ, κλπ;  Φυσικά και είναι, αλλά αυτές είναι δραστηριότητες ασυμβίβαστες με την αποψίλωση, την αφυδάτωση και τη διασπορά τοξικών.  Είναι ασυμβίβαστες ακόμα και με την ιδέα ότι παραδίπλα κάποιοι τζιράρουν με το ξεκοίλιασμα των βουνών και τη χρήση τοξικών.  Με το πρώτο συναγερμό για διαρροή τοξικών (έστω και εικονικά από την εταιρεία για να ξεφορτωθεί πιο εύκολα τους «ανταγωνιστές» της) οι τουρίστες θα συνωστίζονται στη Χαλκιδική και οι κάτοικοι π.χ. της Θεσσαλονίκης θα ποδοπατούνται για να αγοράσουν προϊόντα  από τη Χαλκιδική (sic!).  Τα ίδια σχεδόν επιχειρήματα ανέπτυξαν οι χρυσοθήρες και στους κατοίκους χωριών της Ελβετίας αλλά εισέπραξαν το μεγάλο ΟΧΙ (επειδή εκεί ρωτήθηκαν αφού πρώτα ενημερώθηκαν).   

v  Η Τελική Κατάσταση της Περιοχής

Στη ΜΠΕ η εταιρεία εμφανίζει -δειλά είναι η αλήθεια- την περιοχή να αποδίδεται μετά από περίπου τριάντα χρόνια μεταλλευτικής δραστηριότητας σε καλύτερη κατάσταση από ότι η σημερινή, αντιφάσκοντας ακόμα και με τα ίδια τα επιμέρους εξωραϊσμένα συμπεράσματα της ΜΠΕ για κάποιες μόνιμες και μη αναστρέψιμες βλάβες.  Στο συνολικό όφελος φυσικά συνυπολογίζει και τον πλουτισμό των ιθαγενών από τη χρυσοφόρα εκμετάλλευση (!!).  Δεν βρέθηκε εκ των υστέρων ούτε ένας «εκπρόσωπος» της εταιρείας που να στηρίζει σοβαρά και ανοιχτά ένα τέτοιο ενδεχόμενο πλην του πλέον γνήσιου «εκπροσώπου» της χρυσοθηρίας Χρήστου Πάχτα.  Η ανεξάρτητη επιστήμη είναι σε όλους τους τόνους και σε όλα τα μήκη κύματος ξεκάθαρη και κατηγορηματική:  η περιοχή θα έχει πληγεί ανεπανόρθωτα και αμετάκλητα.  Εμείς συμπληρώνουμε:  όπως και όλη η χώρα.