«Έρχονται σε χώρες σαν τη δική μας, επειδή είναι ευκολότερο για αυτούς»

Αυτή τη φράση χρησιμοποίησε ο Τούρκος Μηχανικός μεταλλείων και πρώην Σύμβουλος της εταιρίας Eurogold, Hasan Gökvardar. Φυσικά αναφέρεται στη χώρα του, την Τουρκία, αλλά μπορεί να ισχύει σήμερα και στον δικό μας τόπο! 

Ας δούμε την εμπειρία των γειτόνων μας μέσα από το site i-scoop.org/. 

Λαδιαβίτης 

ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΜΕΤΑΛΛΕΙΩΝ ΧΡΥΣΟΥ 

Χωριό Ovacik, κοιλάδα της Περγάμου, βόρεια ακτή του Αιγαίου Πελάγους, Τουρκία 

Ολόκληρος ο πληθυσμός της περιοχής ήταν εναντίον αυτού του σχεδίου και οι διαμαρτυρίες συνεχίζονται ήδη για 17 χρόνια, παρά τις προσπάθειες της εταιρείας να εξαγοράσει τη σιωπή των κατοίκων. Το 1992 τα 100 τετρ. μέτρα γης κόστιζαν περίπου 556€, η εταιρεία πλήρωνε 2782€, ενώ τώρα η τιμή είναι περίπου 6676-7233€. Η διαφορά μισθών είναι σημαντική – ο μέσος όρος μισθού στην περιοχή είναι περίπου 222€ - οι εργάτες του μεταλλείου παίρνουν 556€. Προς το παρόν δουλεύουν περίπου 600 άτομα στο μεταλλείο, αλλά στην πραγματικότητα είναι περισσότεροι από ότι χρειάζονται. Μεγάλος αριθμός εργαζομένων διευκολύνει τις διαπραγματεύσεις της εταιρείας με τις αρχές και αυτό είναι κάτι που το ξέρουν καλά στην εταιρεία. 

Εδώ και 17 χρόνια έχουν υπάρξει 72 δικαστικές αποφάσεις από τα περιφερειακά δικαστήρια στην Τουρκία, στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στο Στρασβούργο για να κλείσει το μεταλλείο. Η τελευταία απόφαση ήταν στις 5 Ιουνίου του 2007 στην υπόθεση του πολιτικού Birsel Lemke κατά της Τουρκίας και με αφορμή το μεταλλείο στο Ovacik. Το 1992 ο Βirsel Lemke δημιούργησε την οργάνωση HAYIR ! (στα τουρκικά ΟΧΙ!), ενώνοντας τον πληθυσμό από το Edremit μέχρι τη Πέργαμο, που περιλαμβάνει 13 κοινότητες και με σκοπό να σταματήσει 2 άλλα πιλοτικά προγράμματα εξόρυξης χρυσού – το πρώτο, ένα σχέδιο της Eurogold, το δεύτερο, ένα πρόγραμμα της Tuprag, μιας εταιρείας που ανήκει στην καναδική Eldorado Gold Corporation. Παρά τη δημόσια απόρριψη, κάθε σχέδιο της Eurogold πήρε το πράσινο φως, με την προστασία της κυβέρνησης, χωρίς να έχει καμιά σημασία το ποια κυβέρνηση ήταν στην εξουσία. 72 επιπλέον σχέδια ακολούθησαν στις ακτές του Αιγαίου. Σε όλα αυτά γίνονται εκπλήσσεις με κυανιούχο άλας, λόγω της ιδιαιτερότητας του μεταλλεύματος που είναι πλούσιο σε χρυσό και ασήμι. 

Ο Γερμανός καθηγητής Friedhelm Korte, πρώην διευθυντής του Ινστιτούτου Οικολογικής Χημείας και μέλος του επιστημονικού Ινστιτούτου GSF του Μονάχου, ήταν ένας από τους ειδικούς του HAYIR! Σύμφωνα με αυτόν, το μάζεμα του χρυσού με κυανιούχο άλας είμαι μια «απαράδεκτη καταστροφή». Δεν έχουν γίνει Περιβαλλοντολογικές μελέτες από την διοίκηση αλλά οι υπολογισμοί του καθηγητή Korte είναι ικανοποιητικές αποδείξεις: Για την εξόρυξη 3 γραμμαρίων χρυσού ανά τόνο, συσσωρεύονται 250.000 τόνοι άχρηστης πέτρας το χρόνο, τα νερά μολύνονται με 249-250 τόνους ενώσεων κυανιούχου άλατος και 365.000 κυβικά μέτρα βουνού μολύνονται με κυανιούχες ενώσεις. Μέχρι 60 κιλά τοξικές ενώσεις, με κυάνιο και άλλα 20 βαρέα μέταλλα, συμπεριλαμβανομένων υδραργύρου, χαλκού, αντιμονίου, αρσενικού εξατμίζονται κάθε μέρα στον αέρα …Παρόλο που το Ανώτατο Δικαστήριο στην Τουρκία απαγόρευσε τη χρήση κυανίου το 1994, το τέλος του Μαρτίου 1996 η κυβέρνηση ενέκρινε το σχέδιο επένδυσης της Eurogold για 45 εκατ. δολλ. Αμερικής. 

ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΜΕΤΑΛΛΕΙΩΝ ΧΡΥΣΟΥ ... ΣΥΝΕΧΕΙΑ

Χωριό Ovacik, κοιλάδα της Περγάμου, βόρεια ακτή του Αιγαίου Πελάγους, Τουρκία 

Ο Hasan Gökvardar που ήταν ο μόνος Τούρκος στο διοικητικό προσωπικό του μεταλλείου, δούλεψε στην εταιρεία 13 χρόνια πριν αναγκαστεί να φύγει. «Δε μπορούσα να ζήσω έτσι πια. Ήξερα πώς μεταχειρίζονταν τη χώρα μου και αποφάσισα να φύγω.» Η μαρτυρία του είχε την επίδραση μιας βόμβας, ο δικηγόρος, επέμενε να τη διαγράψουν από το πρωτόκολλο. Ψεύτικες αναφορές, διαφθορά, εξαγωγή (από τη χώρα) μη δηλωθέντος χρυσού, … «Μια από τις ισχυρότερες εφημερίδες στην περιοχή Izmir, έπαιρνε συχνά μεγάλα ποσά από την εταιρεία», είπε ο Hasan Gökvardar στο δικαστήριο. Ο προϋπολογισμός διαφημίσεων της εταιρείας ήταν πάνω από 100.000 δολάρια το χρόνο! 

Όλα τα έγγραφα που παρουσίασε το ίδρυμα Newmont (Newmont Foundation των Ebert, Adenauer, Böll, Naumann Orient Institute, FIAN) στην κυβέρνηση, ήταν απόλυτα σωστά, φαινομενικά δεν υπήρχε τίποτα παράνομο. Αλλά η εταιρεία είχε τους λόγους της να φοβάται τον Hasan Gökvardar με τις αποκαλύψεις του και φυσικά έκανε ό,τι ήταν δυνατό για να μείνει σιωπηλός – απειλές δολοφονίας, επιθέσεις διάρρηξης στο σπίτι του, τηλεφωνικές υποκλοπές, απόπειρες κατά της ζωής του, δικαστικές υποθέσεις εναντίον του, έλεγχος των mail του, συνεχής ψυχική πίεση, βόμβα κάτω από το αυτοκίνητό του, είναι μερικά κομμάτια από τον πόλεμο εναντίον του, για περισσότερα από 5 χρόνια. Ο πρώην τεχνολόγος και υπεύθυνος δημοσίων σχέσεων, ήταν υπεύθυνος για τις διαδικασίες αδειών. Αλλά αποφάσισε να παρατήσει το μεγάλο του μισθό για έναν πέντε φορές μικρότερο και για τη θέση του υπαλλήλου στο Δημαρχείο του Dikili. 

«Είναι παντού. Παίρνουν το χρυσό και μετά φεύγουν, αυτό που μένει πίσω δεν τους νοιάζει. Έρχονται σε χώρες σαν τη δική μας, επειδή είναι ευκολότερο για αυτούς», λέει ο Hasan Gökvardar. 

Στο ανοικτής εξόρυξης μεταλλείο του Ovacik τα αποθέματα χρυσού έχουν ήδη εξαντληθεί, και τα τελευταία χρόνια ένα κλειστό μεταλλείο είναι υπό εκμετάλλευση και το εργοστάσιο επεξεργάζεται μεταλλεύματα από διάφορα σημεία της Τουρκίας. Οι μεγάλες ποσότητες αρσενικού και άλλων βαρέων μετάλλων που απελευθερώνονται στο νερό, τον αέρα και το χώμα, ξεπερνούν τα όρια, παρά τους περιορισμούς και τα μέτρα που εξαγγέλθηκαν αλλά ήταν ανεπαρκή. Δεν υπάρχουν όργανα για μετρήσεις της ποσότητας κυανιούχου άλατος ακόμη κι αν αυτά είναι υποχρεωτικά –βάση νόμου- για λόγους ασφαλείας.